Dépenses des ménages et transport - Analyse thématique [ Working Paper 02-14 - 26/02/2014]

De voorgestelde resultaten beschrijven de uitgaven die de gezinnen effectief besteden aan vervoer. Die uitgaven omvatten ook een aantal uitgaven die verrekend worden als voordelen in natura die door de werkgevers aan hun personeel worden toegekend (bv. bedrijfswagens en treinabonnementen).

In 2012 werd 12,0% van de consumptieve uitgaven van de huishoudens in België besteed aan vervoer. Het gaat om de vierde uitgavenpost van de huishoudens, na huisvesting (24,3%), voeding (13,6%) en diverse goederen en diensten (12,4%). Die uitgaven stegen tijdens de bestudeerde periode (2000-2012) zowel tegen lopende prijzen (+42,0%) als in volume (+4,3%). De kosten verbonden aan het gebruik van persoonlijke voertuigen (brandstof, onderhoud, enz.) vertegenwoordigen meer dan de helft van die uitgaven (64,7% in 2012). Die kosten zijn tussen 2000 en 2012 fors toegenomen tegen lopende prijzen (+46,3%), voornamelijk als gevolg van een prijsschommeling (van de brandstof in het bijzonder) en niet door een volume-effect (verlaging van die kosten met 4,0% tussen 2000 en 2012). De uitgaven voor de aankoop van voertuigen (vooral nieuwe en tweedehandswagens) staan op de tweede plaats binnen de vervoersuitgaven van de huishoudens (26,2% in 2012). Over de beschouwde periode stijgen die zowel tegen lopende prijzen en in volume, net als de uitgaven voor vervoersdiensten, die de derde en laatste uitgavenpost vormen binnen de onderzochte vervoersuitgaven. Die laatste hebben evenwel een beperkt aandeel in de gezinsuitgaven voor vervoer in België (8,3% in 2000 en 9,1% in 2012), hoewel ze constant zijn gestegen. Ze betreffen hoofdzakelijk de uitgaven voor spoorvervoer, wegvervoer en luchtvervoer van passagiers. Die drie uitgavenposten laten over de beschouwde periode een belangrijke stijging optekenen, zowel tegen lopende prijzen als in volume.

De voornaamste evoluties in België worden beknopt vergeleken met die in Duitsland, Frankrijk, Nederland en in de EU27. In vergelijking met die landen wordt in België een iets kleiner deel van de totale gezinsuitgaven besteed aan vervoer. Dat aandeel is daarbij bijzonder laag voor vervoersdiensten (1,1% van de totale bestedingen in 2012, tegenover 2,7% in Duitsland, 2,6% in de EU27, 2,3% in Frankrijk en 2,0% in Nederland). Niettemin moeten voorgaande resultaten met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, aangezien de consumptieve bestedingen geen precieze weerafspiegeling zijn van het mobiliteitsgedrag van de huishoudens (bv. toepassing van preferentiële tarieven voor senioren).

Het laatste hoofdstuk beschrijft het consumptiegedrag van de Belgische huishoudens volgens de resultaten van de Huishoudbudgetonderzoeken over de periode 2008-2010. Daaruit blijkt dat de jaarlijkse vervoersuitgaven gemiddeld stijgen met het gezinsinkomen en dalen met de leeftijdscategorie van de referentiepersoon (na 30-39 jaar). Bovendien besteden de Brusselse huishoudens globaal genomen minder aan vervoer dan de Vlaamse en de Waalse huishoudens, maar wel twee keer meer aan vervoersdiensten. De gebruikskosten voor voertuigen staan bovenaan in de gemiddelde gezinsuitgaven voor vervoer, gevolgd door de aankoop van voertuigen en de vervoersdiensten, en dat ongeacht de leeftijd, het inkomen of het gewest.