Impactberekening van een hogere bijstandsuitkering: de inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) en de inkomensgarantie voor ouderen (IGO) - Studie op vraag van de Staatssecretaris voor Armoedebestrijding [ OPREP201605 - 20/01/2016]

In september 2015 leverde het Federaal Planbureau een rapport aan de Staatssecretaris voor Armoedebestrijding om tegemoet te komen aan de vraag m.b.t een impactstudie over een verhoging van het leefloon tot het niveau van de armoededrempel. In december 2015 werd het Planbureau gevraagd om een gelijkaardige impactstudie uit te voeren voor de twee andere bijstandsregelingen: de inkomensvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap (IVT) en de inkomensgarantie voor ouderen (IGO). Dit rapport stelt de resultaten hiervan voor. De studie van de IGO bestrijkt twee domeinen: enerzijds de macro-economische en budgettaire effecten en anderzijds de gevolgen op het armoederisico. De impactanalyse van de verhoging van de IVT beperkt zich tot de macro-economische en budgettaire effecten.

Voor de simulatie van de verhoging van de baremabedragen van de IVT en de IGO tot de armoederisicodrempel wordt hier uitgegaan van de meest recente armoededrempel (13.023 euro per jaar op basis van EU-SILC 2014 over inkomensjaar 2013) en van de baremabedragen die gelden vanaf 1 september 2015. Bij de IVT bedraagt het baremabedrag 6.673,04 euro voor een samenwonende (categorie 1), 10.009,56 euro voor een alleenstaande (categorie 2) en 13.346,08 voor een samenwonende met gezinslast (categorie 3). Bij de IGO is dat 12.383 euro voor een alleenstaande (verhoogd basisbedrag) en 8.255,45 voor een samenwonende (basisbedrag). In beide simulaties worden de baremabedragen voor een alleenstaande opgetrokken tot het niveau van de armoederisicodrempel. Dit stemt overeen met een verhoging met 30% bij de IVT en met 5% bij de IGO. Ook voor de andere categorieën (samenwonend, al dan niet met gezinslast) zal het baremabedrag opgetrokken worden met 30% bij de IVT en met 5% bij de IGO. Hierdoor blijft de onderlinge verhouding van de baremabedragen tussen de categorieën bewaard.

De terugverdieneffecten voor de overheidsfinanciën zouden voor beide maatregelen ongeveer 30% op korte termijn bedragen en ongeveer 35% op middellange termijn, net zoals voor de in september 2015 gemaakte leefloonvariant. Het gaat immers over hetzelfde type maatregel. De impact van de maatregelen is in absolute termen evenwel verschillend aangezien de IGO minder sterk moet opgetrokken worden om tot het niveau van de armoededrempel te komen dan de IVT.

De gesimuleerde stijging van de IGO heeft een beperkt effect op het armoederisico van de gepensioneerde bevolking. Dit armoederisico daalt met 0,75 procentpunt.